Heb ik een burn-out?

Hoe herken je de verschijnselen van burn-out? Heb ik de symptomen van stress genegeerd? Kan ik testen of ik overspannen ben? Wat is de beste behandeling bij een burn-out en kan ik volledig herstellen? Als je jezelf één van deze vragen stelt, is er wellicht wat aan de hand en nodig ik je uit om dit artikel eens verder onder de loep te nemen.

Iedereen staat wel eens onder druk en ervaart stress. Dat is normaal en hoort bij het leven. Onder druk presteer je optimaal en gelukkig kun je er weer snel van herstellen in een periode van rust. Soms geeft het lichaam bij stress al subtiele signalen af. Je hebt wat lichte hoofdpijn, hebt een slechte nacht gehad, je wordt chagrijnig wakker of je voelt je opgejaagd.

De stappen op weg naar een burn-out

Stress zou je de eerste stap kunnen  noemen op weg naar een burn-out. Maar als je regelmatig tot rust komt en kunt herstellen van je periode van stress, is er niets aan de hand en beland je ook niet bij de volgende stap: de chronische stress.

Als stress normaal wordt

Bij chronische stress staat de periode van rust en herstel niet meer in verhouding tot de stress. Het weekend is niet meer voldoende om je op te laden en ook na een vakantie val je weer snel terug in oude patronen. Maar je lichaam is sterk, en je kunt dit zonder noemenswaardige problemen nog lang volhouden. Je reserves worden aangesproken en houden je op de been. Dit is een gevaarlijke periode, want omdat je lichaam je op de been houdt, ben je je niet of minder bewust van je probleem. Je denkt dat je nog goed functioneert, en misschien heb je zelfs wel het idee dat je alles in deze situatie nog beter aankunt dan voorheen. Dit kun je maandenlang, zelfs jarenlang volhouden.

Batterijtje leeg

Maar op een dag zijn je reserves op, je batterij is leeg. De hoge cortisolgehaltes in je lichaam beginnen je te slopen. De rek is eruit en het lukt je steeds minder om de energie op te brengen die je de afgelopen maanden en jaren zo gemakkelijk aan kon spreken. Je begint allerlei klachten te krijgen, bent moe en je krijgt slaapproblemen. Vervolgens kun je je minder goed concentreren en voel je jezelf neerslachtig, je krijgt geheugenproblemen, je hebt nergens zin in en krijgt wellicht de neiging dit weg te drinken of de behoefte om te zoeken naar andere middelen om je te verdoven. Je bent gevoelig voor prikkels, hebt last van stemmingswisselingen, spierpijn, je loopt te piekeren, je hebt last van negatieve gedachtes en misschien wel angst- en paniekklachten. Misschien breng je in die periode een bezoek aan je huisarts en blijk je ook nog eens een hoge bloeddruk te hebben. Je bent nu overspannen.

Ik ben overspannen

Dit is een belangrijk moment, want nu wordt het echt tijd om in te grijpen. Dit is namelijk de laatste waarschuwing voordat je daadwerkelijk in een burn-out belandt. Je zult een stap terug moeten doen. Je zult wellicht minder moeten gaan werken en manieren moeten zoeken om je stress te verminderen. Zoek hulp! Stap naar je teamleider en maak een afspraak met de ARBO-arts. Ga naar je huisarts en laat je doorverwijzen naar de praktijkbegeleider of een psycholoog. Lees boeken en artikelen op het internet, er is al zoveel over geschreven en je bent niet de eerste en zeker niet de laatste die zich in deze fase bevindt. Realiseer je dat de knop nu om moet, je denkproces zal een omschakeling moeten doormaken. Besef dat je deze situatie in vele maanden of zelfs jaren hebt opgebouwd en dat dit het laatste moment is om er relatief snel nog iets aan te kunnen doen. Als je nu adequaat ingrijpt, is de kans groot dat je snel weer herstelt.

Op weg naar je burn-out

Jammer genoeg grijpen veel mensen niet of niet goed genoeg in. Je wacht af en denkt dat met rust alles vanzelf voorbij gaat. Of er wordt teveel gekeken naar de fysieke symptomen van je chronische stress en de echte oorzaak wordt onvoldoende aangepakt. Door de klachten en de verkeerde aanpak kom je in een neergaande spiraal terecht met nog meer angst, zorgen en stress als gevolg. Als je nu niet afdoende ingrijpt steven je af op een echte burn-out. Ja, dit was echt de laatste waarschuwing!

De man met de hamer

Veel mensen herinneren zich de dag van hun burn-out. Zo sluimerend als de stress zich al die maanden en jaren opbouwde, zo hard en duidelijk kwam op die dag de man met de hamer. Van de ene op de andere dag kun je niets meer. Je bent verward, je stort in, soms zelfs letterlijk. Van de ene op de andere dag heb je extreem last van de symptomen die ik eerder opsomde. Je bent totaal uitgeput en je komt letterlijk tot niets meer. Misschien voel je je depressief en heb je dagelijks last van angst- en paniekaanvallen. Alles is je teveel en iedere prikkel komt keihard aan. Hoe belangrijk het leven wat je dagelijks voerde ook was, je kunt het niet meer bolwerken. Vanaf vandaag zit er niets anders op dan dat je jezelf en je burn-out gaat aanpakken. Je hebt simpelweg geen keuze meer. Dat wordt een lange weg en een zware strijd. Maar uiteindelijk kom je daar als een wijzer en sterker mens uit. Zonder hulp kom je er echter niet, en ook medicatie kan je in deze periode helpen.

Herstel

Langzaam maar zeker krabbel je beetje bij beetje weer overeind. Gelukkig maar! Door alle hulp en inzicht word je een wijzer mens en omdat je jezelf steeds beter leert kennen, leer je ook je burn-out steeds beter kennen. Dit kan je helpen om nu voor eens en altijd te voorkomen dat je nog eens in deze situatie belandt. Op een dag ben je zover dat je weer voorzichtig aan het werk kunt. Je bouwt dit langzaam en rustig op en je let goed op de signalen die je daarvoor in de wind sloeg. Je zult nooit meer de oude worden en dat is maar goed ook!

Hoera! Genezen?

Maar soms gaat die werkhervatting wel erg lekker en voordat je het weet laat je je weer meeslepen door de waan van de dag. Je hebt helaas niets geleerd. En op een dag dan tikt hij weer op je schouders, je kijkt om en ziet de man met de hamer weer voor je staan. De klap komt dan nog harder aan en je ondergaat alle ellende opnieuw en wellicht nog heftiger dan voorheen. Maar misschien had je dit toch nodig om tot een definitief en helder besef te komen: dit kan echt niet langer, er moet iets grondig veranderen.

Kan ik je helpen?

Het verhaal wat ik hier schets, komt grotendeels overeen met mijn eigen ervaring. En het is de ervaring van vele andere mensen om je heen. Je staat er dus niet alleen voor. Dankzij mijn partner, huisarts, ARBO-arts, teamleider, psycholoog, vrienden en mindfulness, ben ik mijn burn-out te boven gekomen en zie ik mezelf nu als een veerkrachtiger persoon. Voor mezelf is dit de belangrijkste drijfveer om wellicht ook jou een stuk op weg te helpen. Hoe? Kijk eens naar de trainingen die ik aanbied. En staat daar niet direct bij wat je aanspreekt, schroom dan niet om toch contact met mij op te nemen. Want ik help je graag om na te denken over stapjes die jij kunt nemen om uit die vicieuze cirkel van chronische stress te komen.

En als je denkt dat je nog veel te jong bent voor een burn-out? Kijk dan eens naar het volgende filmpje, herkenbaar?